Hiểu Rõ Cơ Chế Phân Luồng Hải Quan: Từ Luồng Xanh Đến Luồng Đỏ

1. Phân luồng hải quan là gì?

Phân luồng hải quan là quá trình hệ thống tự động đánh giá mức độ rủi ro của một tờ khai hải quan khi doanh nghiệp làm thủ tục xuất nhập khẩu. Sau khi tờ khai được gửi qua hệ thống phần mềm khai báo như VNACCS/ECUS, hệ thống sẽ tự động quyết định tờ khai đó rơi vào luồng nào: luồng xanh, luồng vàng hoặc luồng đỏ. Mỗi luồng thể hiện một mức độ kiểm tra khác nhau từ phía cơ quan hải quan, dựa trên nhiều tiêu chí như lịch sử tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, loại hàng hóa, trị giá, mã HS, quốc gia xuất xứ… Mục tiêu cuối cùng của việc phân luồng là cân bằng giữa việc kiểm soát rủi ro và tạo thuận lợi thương mại.

2. Vì sao cần phân luồng hải quan?

Việc phân luồng giúp cơ quan hải quan phân loại và xử lý nhanh chóng các tờ khai hải quan, tránh tình trạng kiểm tra tràn lan gây tắc nghẽn và tốn thời gian cho doanh nghiệp. Thông qua hệ thống đánh giá rủi ro, những doanh nghiệp tuân thủ tốt sẽ được thông quan nhanh chóng, trong khi các tờ khai có dấu hiệu nghi ngờ sẽ bị kiểm tra kỹ lưỡng hơn. Điều này giúp tối ưu nguồn lực kiểm tra, đồng thời vẫn đảm bảo chống gian lận thương mại, buôn lậu, và bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia. Với doanh nghiệp, hiểu rõ quy trình phân luồng cũng giúp họ cải thiện quy trình làm việc để tăng khả năng được phân vào luồng ưu tiên.

iểu Rõ Cơ Chế Phân Luồng Hải Quan: Từ Luồng Xanh Đến Luồng Đỏ

3. Các loại luồng hải quan và ý nghĩa từng loại

Hệ thống phân luồng hiện tại bao gồm ba màu chính: xanh, vàng và đỏ. Mỗi màu đại diện cho một cấp độ kiểm tra khác nhau.

Luồng xanh là mức độ ưu tiên cao nhất. Tờ khai được phân vào luồng này sẽ được miễn kiểm tra cả hồ sơ giấy và hàng hóa thực tế. Doanh nghiệp chỉ cần nộp thuế và nhận hàng. Đây là loại luồng mà hầu hết các doanh nghiệp đều mong muốn vì giúp giảm đáng kể thời gian thông quan và chi phí logistics.

Luồng vàng yêu cầu doanh nghiệp phải nộp thêm hồ sơ giấy để cán bộ hải quan kiểm tra, tuy nhiên không cần kiểm tra thực tế hàng hóa. Luồng này thường áp dụng với những loại hàng hóa cần làm rõ một số vấn đề như chính sách thuế, mã HS, hoặc khi có sai sót nhỏ trong tờ khai điện tử.

Luồng đỏ là luồng có mức độ kiểm tra cao nhất. Doanh nghiệp sẽ bị kiểm tra cả hồ sơ lẫn hàng hóa thực tế. Đây là trường hợp áp dụng cho những lô hàng có dấu hiệu rủi ro cao, doanh nghiệp mới thành lập hoặc có tiền sử vi phạm. Việc kiểm tra hàng thực tế có thể ở nhiều mức độ khác nhau: kiểm toàn bộ, kiểm ngẫu nhiên một phần (5–10%), hoặc kiểm theo chỉ định cụ thể của cán bộ hải quan.

4. Làm sao để được vào luồng xanh?

Muốn tờ khai được phân vào luồng xanh, doanh nghiệp cần xây dựng uy tín và tuân thủ nghiêm túc quy định của pháp luật hải quan. Một số yếu tố giúp cải thiện khả năng vào luồng xanh gồm: không có lịch sử vi phạm trong 12 tháng gần nhất, kê khai chính xác – trung thực – đầy đủ, nộp thuế đúng hạn, và phối hợp tốt với cơ quan hải quan trong các lần kiểm tra trước đó. Bên cạnh đó, việc đào tạo nhân viên nghiệp vụ xuất nhập khẩu bài bản, sử dụng phần mềm khai báo uy tín, và lưu trữ hồ sơ rõ ràng cũng giúp nâng cao điểm đánh giá rủi ro tích cực hơn từ hệ thống.

5. Những lưu ý khi làm việc với phân luồng hải quan

Kết quả phân luồng là kết quả đầu tiên doanh nghiệp nhận được ngay sau khi truyền tờ khai qua hệ thống. Tuy nhiên, đây không phải là kết quả cố định hoàn toàn. Trong một số trường hợp đặc biệt, cán bộ hải quan có thể điều chỉnh lại luồng (nâng lên hoặc hạ xuống) nếu phát hiện các dấu hiệu rủi ro hoặc có yêu cầu kiểm tra thêm. Ngoài ba luồng cơ bản, một số doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn cao sẽ được ưu tiên thông quan siêu nhanh – thường được gọi là “luồng siêu xanh”. Đây là cơ chế đặc biệt cho các doanh nghiệp AEO (Doanh nghiệp ưu tiên) và đòi hỏi điều kiện rất nghiêm ngặt. Dù được vào luồng nào, doanh nghiệp cũng nên luôn chuẩn bị hồ sơ kỹ càng, vì bất kỳ sai sót nào cũng có thể dẫn đến kiểm tra bổ sung hoặc xử phạt hành chính.

ĐỌC THÊM: