Kỷ Lục Đơn Hàng Đóng Tàu Container: Nguy Cơ Dư Cung Kéo Dài Đến Cuối Thập Kỷ?

Ngành vận tải biển container toàn cầu vừa ghi nhận mức kỷ lục mới trong sổ đặt hàng đóng tàu. Tuy nhiên, phía sau con số tưởng chừng tích cực đó lại là nỗi lo về tình trạng dư thừa công suất có thể kéo dài suốt nhiều năm, đè nặng lên giá cước vận tải biển và lợi nhuận của các hãng tàu.

Đơn hàng đóng tàu container vượt ngưỡng lịch sử

Theo dữ liệu mới nhất từ Linerlytica, số lượng đơn hàng đóng mới tàu container trên toàn cầu đã chạm mốc 10,4 triệu TEU. Đây là con số chưa từng có trong lịch sử ngành vận tải container, đẩy tỷ lệ orderbook-to-fleet ratio (tỷ lệ giữa sổ đặt hàng và tổng đội tàu) lên 31,7% – cao nhất kể từ năm 2010.

Điều này đồng nghĩa với việc, cứ mỗi 3 tàu container hiện đang hoạt động thì sẽ có thêm 1 tàu mới được bàn giao trong vài năm tới. Mức tăng trưởng đội tàu quá nhanh đặt ra câu hỏi: liệu thị trường có đủ nhu cầu để hấp thụ lượng công suất khổng lồ này hay không?

So sánh từ các nguồn khác cho thấy sự chênh lệch nhưng đều xoay quanh mức cao kỷ lục:

Clarksons Research và Alphaliner ghi nhận tổng số đơn đặt hàng khoảng 9,87 triệu TEU.
Clarksons bổ sung rằng, riêng trong năm nay, số hợp đồng ký mới đã đạt 275 tàu, gấp đôi mức trung bình 10 năm qua.

Những con số này cho thấy xu hướng các hãng tàu vẫn đang mạnh tay mở rộng đội tàu, bất chấp bức tranh nhu cầu toàn cầu không mấy sáng sủa.

Nỗi lo về một chu kỳ dư thừa nguồn cung

Linerlytica đưa ra cảnh báo khá rõ ràng:

“Lần gần nhất tỷ lệ đặt hàng vượt ngưỡng 30% là trong giai đoạn 2004–2009. Kết quả là ngành vận tải container đã rơi vào tình trạng dư thừa công suất kéo dài suốt một thập kỷ.”

Kịch bản này đang có nguy cơ lặp lại. Bởi ngoài lượng tàu đã ký kết, còn hơn 1 triệu TEU từ các đơn hàng đang chờ bàn giao sẽ gia nhập đội tàu trước khi năm nay khép lại. Điều này càng làm trầm trọng thêm sự mất cân đối cung – cầu.

Dữ liệu thị trường minh họa sự lệch pha:

Đội tàu container toàn cầu hiện đạt mức 145 điểm, so với mốc 100 của năm 2019.
Nhu cầu vận tải container cùng kỳ chỉ đạt 113 điểm, và nếu tính thêm tác động từ việc nhiều tàu phải đi vòng qua Mũi Hảo Vọng thì con số cũng chỉ nhích lên 130 điểm.

Điều này có nghĩa, năng lực vận tải đang tăng nhanh hơn gấp đôi so với nhu cầu thực tế. Nếu không có cú hích bất ngờ về thương mại toàn cầu, sự dư thừa này sẽ còn đeo bám thị trường ít nhất đến năm 2029.

Giá cước vận tải biển đối mặt áp lực nặng nề

Một trong những hệ quả trực tiếp và dễ thấy nhất chính là giá cước vận tải biển khó giữ được sự ổn định. Nền tảng phân tích giá cước Xeneta chỉ ra rằng, dù giá cước có lúc biến động tăng vì các yếu tố địa chính trị (ví dụ căng thẳng tại Biển Đỏ khiến nhiều tàu phải đi vòng xa hơn), nhưng yếu tố cốt lõi vẫn là sự dư cung trên quy mô toàn cầu.

Nguồn cung: liên tục phình to do các đơn hàng mới ồ ạt được bàn giao.
Nhu cầu: hồi phục chậm, không đủ hấp thụ hết công suất bổ sung.

Trong bối cảnh này, các hãng tàu buộc phải cân nhắc cắt giảm công suất khai thác, hoặc chấp nhận cạnh tranh gay gắt về giá để giữ khách hàng. Điều này dẫn đến nguy cơ một “cuộc chiến giá cước” mới – điều mà toàn ngành đều muốn tránh nhưng rất khó kiểm soát.

Thách thức của các hãng vận tải hàng đầu

Top 12 hãng vận tải container lớn nhất thế giới (tính đến tháng 8/2025) hiện đang kiểm soát phần lớn công suất toàn cầu. Với việc liên tục bổ sung tàu mới, họ đứng trước bài toán kép: vừa phải mở rộng mạng lưới để tận dụng nguồn lực, vừa phải điều chỉnh công suất để không đẩy thị trường vào tình trạng dư cung trầm trọng hơn.

Các hãng tàu có tiềm lực tài chính mạnh có thể chống chọi lâu dài, nhưng những hãng nhỏ hoặc phụ thuộc nhiều vào giá cước ngắn hạn sẽ dễ bị ảnh hưởng nặng nề. Điều này có thể dẫn đến làn sóng tái cấu trúc hoặc sáp nhập trong những năm tới, tương tự như những gì từng diễn ra sau giai đoạn khủng hoảng 2008–2009.

Kết luận

Kỷ lục về số lượng đơn hàng đóng tàu container mang lại sự lạc quan cho các nhà máy đóng tàu và thể hiện niềm tin của các hãng vận tải vào nhu cầu dài hạn. Thế nhưng, phía sau sự sôi động này là một thực tế khó chối bỏ: cung đang vượt cầu với tốc độ đáng lo ngại.

Nếu không có giải pháp cân bằng hiệu quả, ngành vận tải container có thể lại rơi vào vòng luẩn quẩn: dư thừa công suất, giá cước lao dốc, và lợi nhuận bị bào mòn. Những diễn biến này sẽ còn tiếp tục ảnh hưởng sâu rộng tới toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu trong nhiều năm tới.

Interlink sẽ tiếp tục theo dõi và cập nhật những biến động lớn của thị trường vận tải container, giúp doanh nghiệp và khách hàng chủ động ứng phó, tối ưu chiến lược logistics trong bối cảnh đầy biến động hiện nay.

ĐỌC THÊM: